SVI MUSLIMANSKI CRTEŽI MUHAMEDA: Zabranjeno je, ali su ga oni ipak sami prikazivali (FOTO)

Sam Kuran ne zabranjuje prikazivanje Muhameda, već se to čini u hadisama, prorokovim poukama skupljenim nakon njegove smrti, sa ciljem sprečavanja idolatrije.

Muhamedu se pokorava pobeđeno jevrejsko pleme na minijaturi iz 14. veka. Foto: Wikipedia Commons/Mladifilozof
Nekoliko hadisa i drugih dokumenata iz ranoislamskog perioda čak nude i opise utemeljitelja islama, ali je najčešće prikazan simbolično, u vidu plamena, ili arabeske, ili natpisa, ili ponekad sa licem prekrivenim velom, što izgleda kao kompromis i diskutabilno je koliko idu u korak sa zabranom idolatrije.

Muhamed kod Kabe sa licem prekrivenim velom na otomanskoj minijaturi. Foto: Wikipedia Commons/Túrelio
Međutim, uprkos tome što hadise zabranjuju prikazivanje poslanika Muhameda, to ne znači da on nikada nije i oslikavan, uprkos tome.

Prorok Muhamed rešava spor u Meki, minijatura iz 14. veka. Foto: Wikipedia Commons/Der hungrige Hunne
Veliki broj tih slika nalazimo kod šiita, posebno kod Persijanaca, najčešće u privatnim knjigama i minijaturama, ali daleko od toga da je ova islamska sekta jedini njihov izvor.

Muhamedu se obraća anđeo Gavrilo. Avganistanska minijatura iz 15. veka. Foto: Wikipedia Commons/Netscott
I kod sunita one takođe postoje. A postoje i legende koje govore o portretima Muhameda, kao recimo o priči u kojoj Muhamed svoj portret šalje kineskom kralju koji je njime toliko oduševljen da se konvertuje u islam, nakon čega portret nestaje, pošto je obavio svoj posao.

Putovanje proroka Muhameda, avganistanska ilustracija iz 1425. godine. Foto: Wikipedia Commons/Netscott
Iako su verbalni i kaligrafski prikazi Muhameda najčešći, i uobičajeni, nećemo se baviti njima, jer oni u muslimanskom svetu nisu sporni. Bavićemo se figurativnim vizuelnim prikazima zbog kojih je čitav problem i nastao. A njih, iako su procentualno retke, postoji puno, diljem islamskog sveta, od početka 13. veka do današnjeg dana.

Srednjevekovna persijska ilustracija Muhameda koji predvodi Avrama, Mojsija i Isusa u molitvi. Foto: Wikipedia Commons/Jaredzimmerman
Jedna persijska ilustrovana knjiga koja se danas čuva u muzeju Topkapi u Istanbulu sadrži dve najstarije a nama poznate minijature na kojima je prikazan Muhamed. Mnogi sholastičari danas veruju da se ovo radilo i u ranijim vremenima, a da se tek oko 1400. godine došlo do prakse pisanja njegovog imena na mestu gde stoji lice.

Muhamed leti na nebo na rajskoj životinji Buraku. Persija, 1514. godina. Foto: Wikipedia Commons/Matt57
Ipak, nastavlja se i sa starijom praksom, uprkos tome što je bila retka. Persijski rukopisi iz vremena dinastija Timurida i Safavida, a potom i Turaka Osmanlija, od 14. do 17 veka imaju dosta prorokovih prikaza.

Uzdizanje Muhameda na nebo, sredina 16. veka. Foto: Wikipedia Commons/Shakko
Verovatno najobimnije delo koje vizuelizuje Muhamedov život je knjiga koju je naručio mamelučki sunitski sultan Berkuk koji je vladao u Kairu, a koji je izradio mevlevijski derviš poznat kao al-Darir, završivši je 1388. godine.

Prikaz Muhameda u raju. Kašmir, 1808. godina. Foto: Wikipedia Commons/Mladifilozof
Sunitski otomanski sultan Murat III za svog sina, budućeg Mehmeda III, naručuje raskošnu kopiju ovog dela tako da danas imamo ovu ilustrativnu biografiju islamskog proroka na preko 800 strana.

Prikaz Firdusijeve parabole broda vere sa Muhamedom lica prekrivenog velom, 1530. godina. Foto: Wikipedia Commons/FastilyClone
Naravno, većina ovih umetničkih aktivnosti se dešavala daleko od očiju običnog sveta, a islamskim hramovima dominirale su i dominiraju arabeske. Međutim, ovi prikazi svejedno postoje i načinjeni su od strane samih muslimana i sledbenika poslanika Muhameda.

Muhamed i Alija, koga šiiti smatraju prorokovim istinskim naslednikom. Foto: Wikipedia Commons/Dbachmann
U šiitskom Iranu, negdašnjoj Persiji, idu čak i dalje, pa se tako kolorizovana stara fotografija anonimnog persijskog mladića uzima kao slika mladog Muhameda i može se naći na brojnim razglednicama.

Kolorizovana fotografija nepoznatog mladića služi kao portret mladog Muhameda na razglednici u današnjem Iranu. Foto: Wikipedia Commons/虍
U Teheranu takođe postoji i mural na kome je prikazan prorok, sa licem prekrivenim velom, kako jaše mitsko biće Buraka, po islamskoj tradiciji životinju iz raja na kojoj su božiji poslanici otputovali na nebesa.

Mladi Muhamed upoznaje monaha Bahiru. Persija, oko 1315. godine. Foto: Wikipedia Commons/EliasAlucard
Mural se nalazi na javnoj raskrsnici i jedini je mural tog tipa u nekoj većinski muslimanskoj državi.

Muhamed sa velom preko lica na planini na kojoj mu se prvi put javio anđeo Gavrilo. Otomanska minijatura, oko 1595. godine.jpg. Foto: Wikipedia Commons/BetacommandBot
(S. D.)