Njemačka surovost prema Srbiji 1941. bila je prekomjerna sa stanovišta vojne taktike. To je objašnjavano Hitlerovim bijesom zbog odustajanja od Trojnog pakta. Sada se javljaju i tumačenja da je vođa Rajha bio ljut zbog Sarajevskog atentata.
Objavljivanje fotografije Hitlerovog fotografa u nedeljniku “Vreme”, na kojoj za rođendan 20. 4. 1941. godine prima poklon donesen iz Sarajeva – spomen-ploču Gavrilu Principu, u prvi plan izbacilo je tezu da je Prvi svjetski rat odigrao odlučujuću ulogu u formiranju Hitlerovog stava prema Srbima.
– Postoje svedoci koji su o tome ostavili pisani trag – kaže historičar Milan Ristović, redovni profesor na Beogradskom univerzitetu – da je Hitler posle vijesti o puču 27. 3. zapao u histerično raspoloženje. Iz njega je tada izbila mržnja prema Srbima, svojstvena austrijskom javnom mnjenju koje je godinama, i pre atentata u Sarajevu, bilo izloženo antisrpskoj propagandi. Tu mržnju potiskivao je samo da bi Jugoslaviju pridobio za Trojni pakt… Hitler je tada dao smernice Gebelsu, koji je u proglasu o napadu na Jugoslaviju rekao da je “došlo vreme da se uništi Beograd, da se uništi srpsko zavereničko jezgro koje se po drugi put okrenulo protiv Nemačke“. Prvi put je bio Principov atentat, a drugi puč.
A engleski istoričar Kristofer Klark u intervjuu za nedjeljnik “Vreme” kaže da je u njemačkom vođi poslije poraza 1918. ostalo “mnogo habzburške mržnje prema Srbima…”.
– Hitlerov odnos prema Srbima deo je šireg konteksta: postoji, naime, jedna razglednica na kojoj je iznad fotografije austrougarskih vojnika iz Prvog svetskog rata i nemačkih iz Dugog, portret Eugena Savojskog, vojskovođe koji je krajem 18. veka osvojio Beograd. Natpis na toj razglednici je: “Očevi i sinovi na istom zadatku”, i njime se uspostavlja veza između različitih perioda u kojima je postojala jedna ista želja: širenje nemačkog životnog prostora na jugoistok, na Balkan – navodi prof. dr Ristović.
Kad je o samom Hitlerovom učešću u Prvom svjetskom ratu riječ, međutim, istoričari nisu jedinstveni.
Donedavno bila je široko je prihvaćena teorija da su Hitlerova iskustva iz Prvog svjetskog rata ono što je doprinjelo njegovom radikalizmu i okrenulo ga bespoštednom antisemitizmu.
I sam Hitler se hvalio da je od 1914. do 1918. godine “rizikovao svoj život, gotovo svakodnevno”.
Koliko mu je bilo stalo do uspomena na ove dane, svjedoči i činjenica da su jedine dvije medalje na njegovom tijelu kad se ubio bile iz ovog rata – Ranjeničko odlikovanje i Gvozdeni krst prve klase.
Ali 2010. godine njemački istoričar Tomas Veber utvrdio je da Hitler nije bio heroj, već ga je takvim kasnije načinila nacistička propaganda.
“Uništiti inteligenciju”
General Aleksandar fon Ler, njemački komandant za jugoistok, poslije zarobljavanja, rekao je o 6. aprilu: “U prvom naletu trebalo je da srušimo Narodnu biblioteku u Beogradu, pa tek onda ono što je za nas vojnički bilo interesantno. Biblioteka je bila važna zbog toga što je u toj ustanovi sačuvano ono što je vijekovima činilo kulturni identitet tog naroda. Firer nam je naredio da uništimo srpsku inteligenciju i da obezglavimo Srpsku crkvu…”